De humanoïde sporen gevonden op Kreta kunnen een revolutie teweegbrengen in de evolutietheorie

Sinds de ontdekking van fossiele Australopithecus in Zuid- en Oost-Afrika in het midden van de 20e eeuw, lijken wetenschappers het erover eens te zijn dat de geboorteplaats van de eerste voorouders van mensen Afrika is. En latere ontdekkingen van fossielen in dezelfde regio versterkten het idee dat de vroege vertegenwoordigers van de menselijke lijn niet alleen op het Afrikaanse continent verschenen, maar daar ook enkele miljoenen jaren geïsoleerd bleven voordat ze zich in Europa en Azië vestigden. De recente ontdekking van menselijke voetafdrukken van ongeveer 5,7 miljoen jaar oud op Kreta dwingt ons echter om deze theorie te heroverwegen.

Dit is de voet van degene die je nodig hebt, de voet

Allereerst merken we op dat menselijke benen een zeer eigenaardige vorm hebben, die verschilt van alle andere landdieren. De combinatie van een lange zool, vijf korte klauwloze tenen met een prominente duim is uniek. De benen van onze naaste familieleden, mensachtige apen, lijken meer op een menselijke hand met een duim die vanaf de zijkant uitsteekt.

De lang bekende voetafdrukken van 3,7 miljoen jaar in Tanzania, waarvan wordt aangenomen dat ze Australopithecus hebben verlaten, lijken erg op de voetafdrukken van moderne mensen (alleen al een hiel). Ardipithecus ramidus uit Ethiopië daarentegen, 4,4 miljoen jaar oud, heeft een aapachtige poot. Onderzoekers beschouwen hem als een directe voorouder van latere mensen, wat impliceert dat het menselijke been op dat moment nog niet was ontwikkeld.

Nieuwe sporen gevonden in West-Kreta hebben een herkenbare menselijke vorm. Dit geldt vooral voor de tenen. De duim is vergelijkbaar met die van ons in vorm, grootte en positie. Het wordt ook geassocieerd met een afzonderlijke "bal" op de zool, die nooit aanwezig is bij apen. In het algemeen is het al duidelijk dat de sporen behoren tot de vroege voorouder van de mens, iets primitiever dan zijn Tanzaniaanse tegenhanger.

Is Afrika niet de bakermat van de beschaving?

Kretenzische voetafdrukken ongeveer 5,7 miljoen jaar jonger dan de oudste bekende fossiele mensachtige Sahelanthropus uit Tsjaad en zijn hedendaagse Orrorin uit Kenia, maar meer dan een miljoen jaar ouder dan de "Ethiopische" Ardipithecus ramidus met zijn aapachtige benen. Dit is in tegenspraak met de hypothese dat deze een directe voorouder is van latere mensachtigen. Bovendien werden voorheen alle fossiele mensachtigen ouder dan 1,8 miljoen jaar in Afrika gevonden.

Op het moment dat er sporen werden gemaakt op Kreta, bestond de Saharawoestijn niet en strekten prehistorische savannes zich uit van Noord-Afrika rond de oostelijke Middellandse Zee. Bovendien is Kreta nog niet gescheiden van het Griekse vasteland. Zo konden de vroege mensachtigen zich zowel in Zuidoost-Europa als in Afrika bevinden en hun sporen achterlieten aan de oevers van de Middellandse Zee, die later een deel van Kreta werd.

Deze ontdekking daagt de vertrouwde beoordeling van de vroege menselijke evolutie uit en kan veel controverse veroorzaken. Maar hoe het ook zij, de oude mensen hebben duidelijk nog steeds iets om ons mee te verrassen.