Gouden rijst: waarom genetica ongebruikelijke rijst bracht, en waarom het project mislukte

Zoals de meeste genetisch gemodificeerde planten waaruit voedsel wordt verkregen, werd gouden rijst vrij koel ontvangen door het publiek. Aanvankelijk kreeg hij de rol van wondermiddel toegewezen, waardoor het gebrek aan bètacaroteen werd gecompenseerd - de belangrijkste stof die verantwoordelijk is voor de gezondheid van de gezichtsorganen. Maar alles bleek veel gecompliceerder: het project voor de ontwikkeling van gouden rijst veroorzaakte gewelddadige polemieken in de wetenschappelijke gemeenschap, en de enorme kosten van de oprichting ervan zijn nog niet gerechtvaardigd.

Het idee om gouden rijst te maken was behoorlijk nobel. Deze plant was gepland om te worden gedistribueerd in de arme landen van Zuidoost-Azië, waarvan de bevolking als gevolg van een onevenwichtig dieet onvoldoende bètacaroteen heeft, een stof die nodig is voor de productie van vitamine A in het menselijk lichaam. De belangrijkste consumenten van de nieuwe cultuur waren de Filippijnen, Sri Lanka, Bangladesh en India. Volgens Zwitserse wetenschappers die betrokken zijn bij productontwikkeling, werden de eerste monsters van gouden rijst gemaakt in 2000. Ondanks het feit dat er sindsdien vele jaren zijn verstreken, is het wonderbaarlijke product nog steeds niet te vinden in de schappen van Aziatische markten en winkels.

Zoals later bleek, zijn de verklaringen van de makers verre van de realiteit. Na de eerste controles van verrijkte rijst bleek deze niet aan de opgegeven parameters te voldoen, omdat het gehalte aan beta-caroteen enkele malen lager is dan gepland. De makers van gouden rijst zetten hun werk voort en ontvingen een aantal plantaanpassingen die de beste prestaties hadden. Desondanks is het volgens experts veel rationeler en eenvoudiger om de inname van wortelen, pompoenen, mango's en groene bladgroenten te verhogen om een dagelijkse norm voor bètacaroteen te verkrijgen. Bovendien hebben een aantal internationale vitamine A-deficiëntieprogramma's die in Zuidoost-Aziatische landen zijn geïmplementeerd al hun effectiviteit aangetoond. Opgemerkt wordt dat de kosten van de uitvoering ervan aanzienlijk lager zijn dan de middelen die werden besteed aan de creatie van genetisch gemodificeerde rijst.

Bovendien vertoonde het nieuwe graan een ander belangrijk nadeel: bètacaroteen werd alleen volledig geabsorbeerd in aanwezigheid van dierlijke vetten, bijvoorbeeld boter. Critici van het project hebben er terecht op gewezen dat niemand de inwoners van de Filippijnen of Bangladesh van olie zou voorzien zodat gouden rijst maximaal voordeel zou opleveren.