Wanneer morren rivieren in de Arabische woestijn en maken bossen lawaai?

Het klimaat op aarde is niet altijd hetzelfde geweest als we het vandaag waarnemen. Onder invloed van externe en interne factoren ondergaat het aanzienlijke veranderingen. Waar bloeiende oases waren, strekken zich nu eindeloze woestijnen uit en strekken krachtige naaldbossen zich uit in plaats van de ijzige oceaan.

Plotselinge veranderingen zijn vaak catastrofaal en worden in de regel veroorzaakt door de werking van externe krachten: een sterke toename van de zonneactiviteit, een ontmoeting met meteorieten. Veranderingen onder invloed van interne processen vinden geleidelijk plaats en zijn vaak cyclisch. De stadia van opwarming en uitdroging (aridisatie) van het klimaat worden bijvoorbeeld vervangen door afkoeling en terug na een bepaalde periode.

Ongeveer een derde van het aardoppervlak wordt ingenomen door woestijnen en semi-woestijnen. Maar dit zijn niet altijd levenloze ruimtes. Op het grondgebied van het moderne Midden-Oosten, een van de grootste woestijngebieden, wonen bijvoorbeeld ongeveer 250 miljoen mensen. Natuurlijk veroorzaakt het droge klimaat grote problemen bij het voorzien van de bevolking van water en voedsel. Onderzoekers uit verschillende landen proberen te achterhalen hoe diep deze veranderingen zijn en hoe lang de droge periode in de landen van het Midden-Oosten zal duren.

Om het klimaatbeeld van de afgelopen dagen te herstellen, onderzoeken wetenschappers minerale formaties (stalagmieten) in een van de grotten in Iran. Ze worden verkregen als gevolg van het verharden van druppels die van het plafond van de grot vallen. De vorming van deze rotsen is bijna duizenden jaren continu. Dit is een soort 'accountboek' dat gegevens over elke levensperiode van de stalagmiet opslaat.

Het bleek dat deze geweldige grotformaties de wereld veel interessante dingen kunnen vertellen. Door bijvoorbeeld het gehalte in verschillende lagen stalagmiet van een bepaald chemisch element te meten, is het mogelijk om te bepalen wat de gemiddelde luchttemperatuur in die periode was, de intensiteit van zonnestraling en de hoeveelheid neerslag. Op basis van de verkregen gegevens reconstrueerden wetenschappers het klimaatbeeld in het Midden-Oosten in de afgelopen 130 duizend jaar.

Het bleek dat het klimaat in dit gebied om de paar duizend jaar belangrijke veranderingen onderging. Het werd droger en heter, daarna matig warm, maar vochtiger. Zulke cyclische schommelingen zijn volgens wetenschappers consistent met de informatie die is verkregen door het klimaat van andere gebieden van onze planeet te bestuderen. Zo blijkt dat klimaatverandering niet puntachtig van aard is, maar onderworpen aan planetaire wetten.

Wat het Midden-Oosten betreft, zijn de conclusies van wetenschappers nog steeds ongunstig. Recente studies tonen aan dat dit gebied relatief recent een fase van opwarming en uitdroging van het klimaat is ingegaan, die nog eens 10.000 jaar zal duren. Daarom kunnen stromende rivieren en tropische bossen alleen de verre afstammelingen van de inwoners van deze regio beschouwen.